O projekcie

Intensywny rozwój terenów miejskich i sieci dróg przyczynił się do istotnych zmian w strukturze krajobrazu i funkcjonowaniu ekosystemów na całym świecie. Wśród negatywnych skutków tych zmian wymienia się: fragmentację i izolację siedlisk przyrodniczych, powstawanie miejskich wysp ciepła, zanieczyszczenie światłem, antropogenizację gleby, degradację stosunków wodnych, utratę bioróżnorodności i wiele innych. Wraz z ocieplaniem się klimatu siła oddziaływania negatywnych zjawisk będzie narastać, co istotnie wpłynie na jakość życia mieszkańców miast. Możemy się temu przeciwstawić, podejmując świadome działania zaradcze oparte na współpracy różnych środowisk i będące rezultatem wnikliwych badań naukowych. Przyroda może wspomóc nas w tych staraniach poprzez świadczenie tzw. „usług ekosystemowych” – stanów i procesów korzystnie oddziałujących na środowisko życia człowieka. Przykładami takich usług są: retencjonowanie wody, produkcja tlenu i pochłanianie dwutlenku węgla czy wychwytywanie zanieczyszczeń. Warto więc zadbać, by nasze miasta posiadały jak najwięcej wysokiej jakości terenów zielonych, których usługi będą równoważyć wpływ negatywnych zjawisk, np. epizodów wysokich temperatur i intensywnej suszy. Działaniem, które może się przyczynić do podniesienia jakości komponentu przyrodniczego miast, jest ograniczenie koszenia przydrożnych trawników do niezbędnego minimum, a w efekcie przekształcenie tych z natury ubogich zbiorowisk w dobrze funkcjonujące i cieszące oko ekosystemy „kwietnych łąk miejskich”. Takie łąki będą odgrywać w krajobrazie miejskim ważną rolę – staną się nie tylko ostoją bioróżnorodności, której w obszarach zurbanizowanych brakuje, ale także będą pełnić szereg korzystnych z punktu widzenia komfortu życia człowieka funkcji: regulacyjną, ochronną, osłonową, estetyczną itd. Powiększenie areału łąk miejskich należy zatem postrzegać jako element zrównoważonego rozwoju miast, którego nieodzownym warunkiem jest czyste środowisko i zdrowie mieszkańców.

Część naukowa projektu będzie miała charakter eksperymentu terenowego, w którym kilkanaście stanowisk badawczych ulokowanych w strefie przydrożnych trawników Katowic i Krakowa przez dwa lata poddawanych będzie trzem reżimom koszenia: koszeniu intensywnemu (sześć razy w sezonie wegetacyjnym), ekstensywnemu (trzy razy w sezonie wegetacyjnym) i biocenotycznemu (raz na końcu sezonu wegetacyjnego). W obrębie tych stanowisk badana będzie roślinność – jej skład gatunkowy, bogactwo gatunkowe, stan biomasy itp. – oraz gleba, w szczególności takie parametry jak wilgotność, temperatura, zawartość pierwiastków odżywczych, poziom zanieczyszczenia (solą drogową, metalami ciężkimi, substancjami ropopochodnymi itp.) i aktywność mikrobiologiczna (w tym stężenie enzymów glebowych, biomasa mikroorganizmów i ich różnorodność, struktura zespołów bakterii i grzybów glebowych). Próby roślinności i gleby będą pobierane wielokrotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego i w różnych odległościach od jezdni (stanowiska będą lokowane przy drogach z dużym natężeniem ruchu), co pozwoli zbadać dynamikę procesów ekosystemowych przy zróżnicowanym poziomie stresu chemicznego (zanieczyszczenia).
Wyniki naukowej części projektu zostaną wykorzystane na etapie weryfikacji dotychczas stosowanych standardów utrzymania terenów zielonych w miastach. Wspólnie z praktykami, w tym pracownikami zieleni miejskiej w Katowicach i Krakowie, sformułowane zostaną konkretne i realistyczne zalecenia odnośnie do częstotliwości koszenia przydrożnych trawników mające na celu przekształcenie ich w wysoko funkcjonujące układy ekologiczne, podnoszące jakość środowiska miejskiego i komfort życia mieszkańców.
Proponowane rozwiązania powinny mieć akceptację mieszkańców miast, dlatego w ramach projektu prowadzone będą warsztaty edukacyjne, odbywać się będą prelekcje oraz podejmowane będą różne działania przedstawiające ideę projektu, popularyzujące wiedzę o tym, jak funkcjonują ekosystemy miejskie, oraz kreujące postawy odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze.

Zbadamy, na różnych poziomach funkcjonowania ekosystemu, jakie korzyści płyną ze zmniejszenia częstotliwości koszenia przydrożnych trawników

Wypracujemy nowe standardy koszenia przydrożnych trawników umożliwiające uzyskanie wysoko funkcjonujących układów ekologicznych

Zachęcimy mieszkańców miast do obserwowania otaczającej ich przyrody i zadbania o nią tak, by mogła się odpłacić tym samym

Wypracujemy model współpracy różnych środowisk – naukowców, praktyków, decydentów, aktywistów, przedsiębiorców – pozwalający osiągnąć efekt synergii w działaniu na rzecz przyrody

„Od miejskich trawników do miejskich łąk”

Logo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Logo sklepu o nazwie Pani Łąka
Logo Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie
Logo Fundacji Sendzimira
Logo Zarządu Zieleni Miejskiej w Katowicach
Logo Katowice
Logo Instytutu Botaniki Państwowej Akademii Nauk
Logo Metropolii Krakowskiej

Projekt finansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa” na lata 2023-2025, nr projektu NdS/550099/2022/2023, wartość projektu 1070 374 zł.

Logo Programu Ministra Edukacji i Nauki pod tytułem Nauka dla Społeczeństwa
Logo Ministerstwa Edukacji i Nauki