Flora Krakowa to cykl krótkich prezentacji służących poznaniu roślin występujących na obszarze miasta. Pierwszeństwo prezentacji będą miały gatunki rzadkie, ale nie pominiemy także tych pospolitych, które warto poznać.

Klajtonia przeszyta to roślina pochodząca z Ameryki Północnej rozprzestrzeniająca się m. in. w zachodniej części Europy. W Polsce ma status efemerofita [1][2]. Efemerofity to gatunki obcego pochodzenia pojawiające się przejściowo, nie zadomowione trwale na danym obszarze.

Klajtonia była już notowana w Polsce, wszystkie obserwacje pochodzą z XX w (pierwsza z 1919 r.). Należy do grupy tzw. „efemerofitów powracających” – roślina może pojawiać się okresowo i zanikać, by znów się pojawić w tym samym lub nowym miejscu. Niewielkie skupienia klajtonii (liczące po kilkanaście, kilkadziesiąt osobników) zaobserwowano w 2022 r. w śródmieściu Krakowa. Rośliny występowały na niewielkich klombach otaczających rosnące drzewa uliczne. Stanowisko zostało potwierdzone także w bieżącym roku.

Klajtonia przeszyta należy do rodziny portulakowatych (Portulacaceae). Jest rośliną jednoroczną, mięsistą, o jasnozielonym zabarwieniu, osiąga 15-25 cm wysokości. Jest gatunkiem łatwym do rozpoznania, pod kwiatami wytwarza charakterystyczne, zrośnięte podsadki w kształcie talerzyków. Kwitnienie rozpoczyna się zwykle w maju; kwiaty są drobne, białe. Po kilku tygodniach, pędy giną i zamierają.

Roślina preferuje siedliska wilgotne i zacienione, nie toleruje suszy – wówczas szybko zamiera. W ojczyźnie i niektórych krajach europejskich jest gatunkiem uprawianym jako warzywo liściowe. Stąd wzięła się jej nazwa „sałata górników” (miała chronić przed szkorbutem). Nazywana także „szpinakiem kubańskim”(na Kubie jest rośliną powszechnie uprawianą). W Polsce jest gatunkiem rzadko uprawianym (głównie przez hobbystów).

[1] Urbisz Al. 2011. Occurence of temporarily-introduced alien plant species (ephemerophytes) in Poland – scale and assessment of the phenomenon. Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice, ss. 199.

[2] Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M, Zając A., Urbisz Al., Danielewicz W. & Hołdyński Cz. 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa, ss. 197.