Zapraszamy na podsumowanie działań w projekcie Botanicy dla Krakowian w 2024 roku wraz z dokumentacją fotograficzną.

W drugim roku trwania projektu Botanicy dla Krakowian odbyło się w sumie 5 wykładów, 5 edycji warsztatów, jedna odsłona spaceru botanicznego, a nasza wystawa edukacyjna została zaprezentowana w 3 lokalizacjach. Ponadto zorganizowaliśmy konkurs dla dzieci, a na stronę internetową projektu trafiło w sumie 8 postów o charakterze popularno-naukowym.

Wykłady:

W 2024 roku nasze działania w projekcie rozpoczął wykład dr hab. Marcina Piątka pod tytułem „W krainie baobabów − przyroda i kultura Beninu (Afryka Zachodnia)”, który odbył się 26 marca. Podczas wykładu słuchacze obecni na sali oraz online usłyszeli o przyrodzie i kulturze Beninu, kraju leżącego nad Zatoką Gwinejską w Afryce Zachodniej. Wykład przybliżył słuchaczom zróżnicowanie roślinności występującej w tej części Afryki, od lasów namorzynowych, poprzez fragmenty lasów deszczowych, sawannę gwinejską po sawannę sudańską.

Następny wykład pod tytułem „Tajemniczy krzew polskich lasów − kłokoczka południowa i jej związki z człowiekiem w pradziejach” wygłosił dr Łukasz Piechnik 16 kwietnia 2024 r. Podczas wykładu słuchacze poznali kłokoczkę południową (Staphylea pinnata L.) oraz jej rozmieszczenie, ekologię i związki z człowiekiem na przestrzeni dziejów. Ten rzadki i interesujący krzew wzbudzał zainteresowanie już od starożytności. Był uważany za roślinę magiczną; z twardego drewna wyrabiano narzędzia i drobne sprzęty użytkowe, z nasion biżuterię, a kwiaty i młode pąki jedzono. Na spotkaniu zaprezentowano najnowszą wiedzę na temat rozmieszczenia gatunku w Polsce i w Europie oraz wymagania siedliskowe, zagrożenia oraz status prawny gatunku.

Trzecim wykład pt. „Rośliny sprzed 7 tysięcy lat: co jedli i w jakim środowisku żyli pierwsi rolnicy Małopolski?” zaprezentowały dwie prelegentki – dr hab. Magdalena Moskal-del Hoyo oraz mgr Magda Kapcia 14 maja 2024 r. Słuchacze poznali początki neolitycznego rolnictwa na obszarze Małopolski. Neolityzacja, czyli przejście od gospodarki łowiecko-zbierackiej do rolniczej, uznawana jest za ważną rewolucję kulturową. Badania nad szczątkami roślinnymi z tego okresu są kluczowe dla zrozumienia przemian społeczno-gospodarczych. W Polsce uprawa roślin rozpowszechniła się w II poł. VI tysiąclecia p.n.e. wraz z pojawieniem się grup rolniczych związanych z kulturą ceramiki wstęgowej rytej. Badania archeobotaniczne materiałów pochodzących ze stanowisk archeologicznych Małopolski są obecnie przedmiotem zainteresowania pracowników Instytutu Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk. Prelegentki odpowiedziały na pytanie, jak na podstawie badań roślinnych szczątków makroskopowych (owoców, nasion i węgli drzewnych) zachowanych na stanowiskach archeologicznych, można opisać szatę roślinną wokół osad ludzkich oraz wpływ pierwszych rolników na środowisko naturalne.

Kolejny wykład poświęcony był niezwykłym okazom drzew i miał tytuł: „Łowcy drzew – upolować i ocalić”. Poświęcony był oryginalnemu hobby i pasji, jakimi są poszukiwania wyjątkowych drzew, wyróżniających się rozmiarami, wiekiem czy też niezwykłym pokrojem. Drzewa takie określa się także drzewami pomnikowymi ze względu na kryteria wymagane do objęcia ich ochroną prawną. Pasjonatów, poświęcających czas na wyszukiwanie wyjątkowych drzew, nazywa się łowcami drzew. Słuchacze mogli posłuchać o warsztacie pracy, rejestrach i rankingach zawierających opisy odkrytych i zmierzonych drzew pomnikowych. Prelegent – „łowca drzew” przedstawił, jak tropi się wyjątkowe okazy, i jak się je dokumentuje. O swojej pasji i niezwykłych drzewach opowiedział mgr Łukasz Wilk, pracownik Instytutu, będący w wolnych chwilach praktykującym łowcą drzew. Wykład odbył się 24 września 2024 r.

Ostatnim wykład pod tytułem „W stronę lepszego zarządzania zielenią miejską – wpływ koszenia na ekosystem przydrożnych trawników” miał miejsce 8 października 2024 r. W trakcie wykładu dr Małgorzata Stanek oraz prof. dr hab. Anna Stefanowicz, które współrealizują projekt, przedstawiły koncepcję i pierwsze wyniki prowadzonych badań. Zaprezentowane zostały wstępne wyniki projektu dotyczącego sposobu utrzymania trawników, które mogą stać się ostoją miejskiej bioróżnorodności, miejscem w które powracają naturalne procesy ekologiczne. Autorki próbowały odpowiedzieć na pytanie, czy kwietna łąka lepiej niż typowy trawnik złagodzi efekt „miejskiej wyspy ciepła”, efektywniej odfiltruje zanieczyszczenia z powietrza i zgromadzi wodę? Innymi słowy, jak wpłynie na mikroklimat miasta i komfort życia mieszkańców?

Warsztaty:

W 2024 roku odbyło się w sumie 5 edycji warsztatów o tematyce botanicznej.

Pierwsze w tym roku odbyły się warsztaty dla dzieci „Poznajemy algi czyli glony” prowadzone przez dr hab. Joannę Lenarczyk oraz dr hab. Jolantę Piątek. Dzieci poznały podczas zajęć bogactwo form i kolorów glonów, ich różnorodne środowiska życia, a także możliwości wykorzystania glonów w codziennym życiu. Warsztaty obejmowały prezentację multimedialną oraz rozwijanie praktycznych umiejętności mikroskopowania i oznaczania glonów. Zajęcia były doskonałą okazją do zdobycia pozaszkolnej wiedzy o mikroorganizmach żyjących w wodzie, pozwoliły rozbudzić zainteresowanie glonami i poznać pracę fykologów – badaczy glonów.

W czerwcu (4.06.2024) miały miejsce warsztaty dla młodzieży pt. „Co wiemy o diecie i środowisku życia wymarłych nosorożców?”, które poprowadzili dr hab. Renata Stachowicz-Rybka, prof. PAN , dr inż. Sylwia Skoczylas-Śniaz oraz mgr Krzysztof Stachowicz. Zajęcia rozpoczęły się od wykładu prezentującego najważniejsze etapy rozwoju roślinności na obszarze Polski na przestrzeni ok. 200 milionów lat. Podczas zajęć zostały zaprezentowane fragmenty wybranych roślin kopalnych w postaci owoców i nasion oraz muszle mięczaków wydobytych z osadów otaczających szkielety nosorożca włochatego ze Staruni oraz nosorożca z Gorzowa Wielkopolskiego. W dalszej części, podczas warsztatów, młodzież uczyła się oznaczać nasiona i owoce roślin oraz muszle ślimaków wydobyte na tych stanowiskach.

W tym roku odbyły się również trzy spotkania w ramach warsztatów zielnikowych dla dzieci, pt. „Wykonaj własny zielnik!”. Podczas wydarzeń gościliśmy dzieci wraz z opiekunami, którzy również z chęcią brali czynny udział w zajęciach. Podczas zajęć dzieci najpierw wysłuchały wstępnego wykładu połączonego z prezentacją, a następnie pod okiem naszych specjalistów, przystąpiły do samodzielnej pracy.

Wystawa edukacyjna:

W 2024 roku ponownie prezentowaliśmy naszą edukacyjną wystawę plenerową "Botanicy i kolekcje" w przestrzeni miasta Krakowa. Tym razem wystawę można było oglądać w trzech lokalizacjach: na przełomie kwietnia oraz maja na Plantach Krakowskich w okolicy Collegium Novum, na przełomie czerwca i lipca na Rynku Podgórskim oraz na przełomie sierpnia i września w Parku Lotników Polskich. Wystawa została przygotowana we współpracy z kustoszami zielników Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN i prezentuje zbiory Narodowej Kolekcji Bioróżnorodności oraz sylwetki wybitnych botaników.

Specer botaniczny:

8.06.2024 odbyła się druga edycja spaceru botanicznego pod nazwą „Wokół Tyńca – poznaj szatę roślinną Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego”. Podczas spaceru uczestnicy mogli poznać przedstawicieli flory naczyniowej (paprotniki i rośliny kwiatowe) oraz typowe zbiorowiska roślinne spotykane w południowo-zachodniej części Krakowa. Zostały omówione związki pomiędzy czynnikami abiotycznymi środowiska (podłożem geologicznym, glebą, ekspozycją i stosunkami wodnymi), a roślinnością. Prowadzący spacer, dr Wacław Bartoszek, wyjaśnił uczestnikom, z czego wynika wyjątkowe bogactwo i różnorodność flory i zbiorowisk roślinnych Krakowa oraz jaki wpływ na występowanie roślin ma wielowiekowa obecność człowieka na tym terenie. Zaprezentował on również gatunki rzadkie i zagrożone oraz niezwykle cenne zbiorowiska muraw ciepłolubnych wykształconych na podłożu wapiennym.

Konkurs:

W tym roku ogłosiliśmy konkurs pt. „Mój pierwszy zielnik”, który był dedykowany dla wszystkich dzieci, biorących udział w naszych warsztatach, pt. "Wykonaj własny zielnik!".

Zwycięska praca została wyłoniona przez Komisję złożoną z pracowników Instytutu, natomiast dnia 4.11.2024 r. odbyło się oficjalne wręczenie dyplomu oraz głównej nagrody w konkursie. Zwyciężczyni wraz z mamą została zaproszona do IB PAN, gdzie samodzielnie wcieliła do zbiorów własne arkusze oraz zwiedziła kolekcję roślin naczyniowych.

Dziękujemy serdecznie wszystkim Państwu, którzy wzięli udział w naszych wydarzeniach w tym roku!!!