Jadłospis dinozaurów podpowiada, jak wyglądały ekosystemy Gór Świętokrzyskich 200 milionów lat temu

Dobiegł końca realizowany w naszym Instytucie projekt badawczy (zobacz opis), którego celem była rekonstrukcja ekosystemów jurajskich południowej Polski, w szczególności Gór Świętokrzyskich, oraz ich dynamiki uwarunkowanej zmianami topograficznymi i klimatycznymi. W badaniach brali udział paleobotanicy i palinolodzy (reprezentujący nasz Instytut, Instytut Nauk Geologicznych PAN oraz Uniwersytet Jagielloński), geolodzy specjalizujący się w sedymentologii i stratygrafii (z Państwowego Instytutu Geologicznego PIB w Warszawie) oraz paleontolodzy kręgowców (z Uniwersytetu w Uppsali).

Analiza skamieniałości roślinnych oraz zachowanych spor i ziaren pyłku wykazała, że 200 mln lat temu teren dzisiejszych Gór Świętokrzyskich porastały lasy całkowicie odmienne od obecnych. W skład roślinności, oprócz drzew szpilkowych, wchodziły liczne paprocie, w tym formy drzewiaste, miłorzębowe (dziś znany tylko jeden gatunek – Ginkgo biloba), sagowce i wymarłe już grupy roślin, jak paprocie nasienne czy benetyty. Cennych informacji na temat dawnych zbiorowisk roślinnych dostarczyły badania koprolitów dinozaurów, tj. skamieniałych odchodów zawierających niestrawione szczątki roślin. Dzięki nim do znanej już flory można było dopisać kilka nowych gatunków, których szczątki nie zachowały się w formie kopalnej; między nimi odkryto liść (szpilkę) z rośliny spokrewnionej z dzisiejszą sosną, co jest najstarszym dla tego gatunku znaleziskiem. Badane koprolity pozostawiły wielkie zauropody i żywiące się roślinożercami wielkie drapieżniki. Z diety zauropodów dowiadujemy się, że żerowały chętnie w koronach drzew i wybierały rośliny z dużymi liśćmi, soczyste i pożywne. Niektóre, posilając się, przemierzały znaczne odległości. Badania przeszłości Ziemi, chociaż nie należą do łatwych, są pasjonujące, ponieważ dają wgląd w mechanizmy przyrody działające w dużej skali czasowej, dzięki czemu pozwalają lepiej rozumieć, co się dzieje obecnie i będzie działo w odległej przyszłości.

Więcej informacji w artykule naukowym:

Barbacka M., Górecki A., Pacyna G., Pieńkowski G., Phillippe M., Bóka K., Ziaja J., Jarzynka A., Qvarnström M., Niedźwiedzki G. 2022. Early Jurassic coprolites: insights into palaeobotany and the feeding behaviour of dinosaurs. Papers in Palaeontology 8: e1425. DOI

Zapraszamy także do przeczytania artykułu popularnonaukowego:

Barbacka M., Pacyna G., Ziaja J., Niedźwiedzki G. 2021. Co napędzało dinozaury? Academia 65: 98–102. DOI

Koprolity ryb.
Foto: Maria Barbacka.

Koprolit niewielkiego dinozaura drapieżnego.
Foto: Maria Barbacka.

Koprolity ryb wypłukane na powierzchnię gleby.
Foto: Maria Barbacka.

Jeden z gatunków kopalnej paproci.
Foto: Maria Barbacka.

Stanowisko roślin kopalnych i koprolitów w Sołtykowie.
Foto: Maria Barbacka.