Rozwój rolnictwa i paleodiety w epoce neolitu i brązu na podstawie badań izotopów stabilnych azotu i węgla w szczątkach biologicznych
Streszczenie
Celem projektu jest rekonstrukcja paleodiety i jej zmiany czasowe i przestrzenne w kontekście zmian kulturowych i paleogeograficznych. Badania początków gospodarki ludzkiej są zawsze obarczone błędem wynikającym m.in. z fragmentaryczności pozyskiwanych źródeł. Użycie wskaźnika stosunków zawartości stabilnych izotopów azotu w kościach, wartości rosnącej wraz ze wzrostem poziomu w łańcuchu pokarmowym, jako niezależnego źródła informacji dotyczącej paleodiety wydaje się w świetle ostatnich badań metodycznie niepewne. Eksperymentalne badania izotopowe diaspor roślinnych wykazały m.in. podwyższoną zawartość izotopu 15N w zbożu pochodzącym z silnie nawożonych obornikiem pól, gdzie stosunek δ15N wykazywał wartości zbliżone do tych odpowiednich dla dzikich roślinożerców. Badania archeobotaniczne i izotopowe wykazały stosowanie nawożenia od początku neolitu. Włączenie badań szczątków roślinnych staje się nieodzownym elementem w rekonstrukcji paleodiety i gospodarki prehistorycznej. Osobnym zagadnieniem jest wkład informacyjny jaki niosą badania zawartości izotopów stabilnych węgla w archeologicznych zabytkach roślinnych w rekonstrukcjach paleośrodowiskowych, związanych m.in. z panującymi w danym czasie warunkami wodnymi.
W projekcie tym badania szczątków roślinnych datowanych na okres neolitu i brązu z Kujaw i Małopolski połączone zostaną z informacjami pochodzącymi z badań archeozoologicznch i antropologicznich z tych samych stanowisk i mikroregionów. Limitujące są tutaj zabytki roślinne, ponieważ są generalnie rzadziej zachowane i mniej intensywnie badane na stanowiskach archeologicznych, niż inne szczątki biologiczne. W ramach projektu zostanie przeprowadzona analiza prób archeobotanicznych ze stanowiska Ludwinowo 7 na Kujawach, opracowanego wcześniej archeologicznie i osteologicznie w trakcie prac ratunkowych.
Wprowadzenie analiz izotopów stabilnych materiałów już wcześniej pozyskanych i opracowanych w tradycyjny sposób umożliwi weryfikację wcześniejszych ustaleń dotyczących gospodarki prehistorycznej na badanym terenie. Ponadto wprowadzenie najnowszych technik badawczych i interpretacyjnych umożliwi przeprowadzenie rekonstrukcji paleodiety mieszkańców badanych aktualnie stanowisk oraz mikroregionów osadniczych (Kujawy, Małopolska). Pojawienie się rolnictwa i rozprzestrzenianie się tej idei wraz z migracjami ludności oraz przejmowaniem umiejętności przez lokalne społeczności łowiecko-zbierackie ma istotne znaczenie dla rozwoju naszej cywilizacji. Możliwość wytwarzania większej ilości pożywienia, jej magazynowania i handlu stworzyła podwaliny dla powstania ośrodków miejskich oraz intensywnego rozwoju rzemiosła i kultury. Badanie początków tego procesu oraz reguł jakim on podlegał na przestrzeni dziejów ma istotne znaczenie dla naszej samoświadomości i interpretacji zjawisk obserwowanych obecnie.