Botanik z naszego Instytutu pomaga rozwiązać zagadkę zimowisk rusałki osetnika – publikacja w PNAS

Długodystansowe migracje owadów to słabo poznane zjawisko, choć mające poważne konsekwencje dla funkcjonowania całych ekosystemów. Modelowym gatunkiem dla ekologii takich migracji stał się niedawno motyl rusałka osetnik (Vanessa cardui), do czego przyczyniły się między innymi badania prowadzone przez Tomasza Suchana, pracownika naszego Instytutu.

Populacje rusałki osetnika odbywają dalekie podróże pomiędzy Europą i Afryką, podczas których dochodzi do wielokrotnej wymiany pokoleń. Do niedawna dobrze udokumentowana była jedynie północna część szlaku migracyjnego, przemierzana w okresie od wiosny do jesieni, natomiast wiedza o miejscach zimowania motyla w Afryce pozostawała szczątkowa. Sytuację tę zmieniły ekspedycje naukowe do Afryki tropikalnej. Uczestnikiem jednej z nich był Tomasz Suchan, który pomagał w identyfikacji roślin żywicielskich, na których żerowały gąsienice rusałki osetnika, oraz szkolił lokalnych badaczy w zakresie metod monitoringu zarówno roślin żywicielskich jak i samych motyli. Wyniki obserwacji dokonanych w trakcie tej ekspedycji doczekały się publikacji w renomowanym czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences USA (PNAS). Praca opisuje nieznane do tej pory miejsca występowania i rozwoju motyla w Afryce, prezentuje dane na temat fenologii jego pojawów oraz wprowadza udoskonalone modele niszy ekologicznej, pozwalające na identyfikację potencjalnych miejsc reprodukcji tego gatunku w skali całego kontynentu. W pracy szczegółowo opisane zostały również rośliny, na których żerują gąsienice motyla w poszczególnych rejonach Afryki. Wyniki pokazują, że w rocznym cyklu migracji rusałka osetnik może pokonywać odległości nawet do 15000 km, co jest niewątpliwym rekordem wśród wszystkich znanych motyli.

Opublikowana praca jest spektakularnym przykładem badań interdyscyplinarnych, których przeprowadzenie byłoby niemożliwe bez współpracy międzynarodowej i udziału specjalistów z wielu dyscyplin – w tym botaniki.

Zobacz artykuł źródłowy:

Talavera G., García-Berro A., Talla V.N.K., Ng’iru I., Bahleman F., Kébé K., Nzala K.M., Plasencia D., Marafi M.A.J., Kassie A., Goudégnon E.O.A., Kiki M., Benyamini D., Reich M.S., López-Mañas R., Benetello F., Collins S.C., Bataille C.P., Pierce N.E., Martins D.J., Suchan T., Menchetti M., Vila R. 2023. The Afrotropical breeding grounds of the Palearctic-African migratory painted lady butterflies (Vanessa cardui). PNAS 120: e2218280120. DOI

Rusałka osetnik.
Foto: Tomasz Suchan.

Rusałka osetnik.
Foto: Tomasz Suchan.

Gąsienica rusałki osetnika na liściu rośliny żywicielskiej – Cirsium vulgare.
Foto: Tomasz Suchan.

Monitoring rusałki osetnika na wzgórzu w pobliżu Kediugou, Senegal.
Foto: Tomasz Suchan.

Krajobraz Parku Narodowego Pendjari w północnym Beninie – jedno z miejsc badań.
Foto: Tomasz Suchan.