W epoce kamienia mazurscy łowcy-zbieracze użytkowali głównie drewno o niskich właściwościach mechanicznych

Odpowiedź na pytanie czy społeczności epoki kamienia eksploatowały lokalne zasoby drewna jest oczywista, natomiast szereg zagadnień wymaga szczegółowych badań paleobotanicznych. Wśród nich wymienić można następujące kwestie: jakie gatunki drewna wybierały grupy przedrolnicze zamieszkujące konkretny teren; czy stosowały selekcję związaną z mechanicznymi walorami drewna; do jakich celów wykorzystywały surowiec drzewny o określonych cechach?

Idealnym obiektem do analizy zagadnień paleośrodowiskowych, dotyczących działalności słabo nam znanych Zedmarczyków, okazało się stanowisko torfowe w Szczepankach koło Wydmin. Po upływie tysiącleci, nasze badania pozwoliły przyjrzeć się życiu mieszkańców śródjeziornej wyspy na nieistniejącym już dzisiaj jeziorze. Zedmarczycy mieszkali na Mazurach od ok. 4500 do ok. 2800 cal. BC (post-Zedmar) i zapoczątkowali wytwarzanie ceramiki oraz nowy styl osadnictwa i gospodarki. Badania pogrzebanych w torfie i osadzie jeziornym resztek roślin, w których zapisana jest historia gospodarki dawnych mieszkańców, wykazały, że szczególnym zainteresowaniem ludności kultury Zedmar, trudniących się głównie polowaniami na zwierzynę, rybołówstwem i zbieractwem, cieszyło się drewno niezbyt trwałe, o średnich lub niskich właściwościach mechanicznych, ale łatwo rozszczepialne, elastyczne, lekkie, wodoodporne i podatne na obróbkę.

Wyniki badań zespołu archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego, kierowanego przez dr. Witolda Gumińskiego, oraz paleobotaników z naszego Instytutu – dr hab. Agnieszki Wacnik i dr Katarzyny Cywy – zostały opublikowane w artykule naukowym:

Wacnik A., Gumiński W., Cywa K., Bugajska K. 2020. Forests and foragers: exploitation of wood resources by Mesolithic and para-Neolithic societies in north-eastern Poland. Vegetation History and Archaeobotany 29: 717–736. DOI

Fragmenty sosnowych listewek będących pozostałością pułapki (kosza) do przechowywania żywych ryb.
Foto: Witold Gumiński.

Badane stanowisko archeologiczne w Szczepankach.
Foto: Agnieszka Wacnik.

Pobieranie osadu sondą Instorf.
Foto: Agnieszka Wacnik.

Rdzeń osadów (gytia jeziorna) pobrany do badań palinologicznych na stanowisku Szczepanki 8.
Foto: Agnieszka Wacnik.